Cách đây 70 năm,ườiđicùngnhữngcuộcchiếntrênđấtThủlịch thi đấu bóng đá quốc gia pháp Xứ ủy Nam kỳ mở mặt trận đấu tranh mới có tên gọi “Tổ chứcThanh - Thiếu niên” (còn gọi là Thiếu sinh quân) trên đất Châu Thành (nay làthành phố Thủ Dầu Một). Những chàng trai, cô gái mười tám đôi mươi thuở đó vẫnchưa quên khí thế hừng hực của “những ngày trước rạng đông”.

Trong căn nhà cũ ở phường Định Hòa(Thủ Dầu Một), người lính già Nguyễn Văn Hữu (bí danh Một Hữu, sinh năm 1931),nguyên Tỉnh đội trưởng tỉnh Thủ Dầu Một, nguyên Bí thư Huyện ủy Châu Thành luônđăm chiêu về những năm tháng hào hùng của tuổi trẻ Bình Dương ngày đó.

“Mặt trời chân lý chói qua tim”

Những ngày cuối năm 1943, ông Một Hữuvà nhiều thanh thiếu niên ở phường Định Hòa có dịp nghe ông Nguyễn Đức Thuận,thời đó là Ủy viên Xứ ủy Nam kỳ kể chuyện “Người đảng viên ở tù”, lửa căm hờngiặc vốn đã cháy hừng hực trong tim ông càng bùng lên mạnh mẽ. Vài ngày sau đó,ông Một Hữu lúc này là học sinh lớp đệ ngũ tham gia lực lượng Thiếu sinh quânhuyện Châu Thành.

 Ông Một Hữu cùng dòng ký ức vượt thời gian Thời gian mới tham gia lực lượng, ôngHữu viết chữ rất đẹp nên được phân công viết khẩu hiệu chuẩn bị cho Mặt trận ViệtMinh. Sau gần 2 năm tham gia cách mạng, chàng thanh niên quê Tương Bình Hiệp đượctổ chức cử đi học lớp lý luận chính trị cách mạng đầu tiên ở đất Thủ vào tháng9-1945.

Không lâu sau khi trở về từ lớp họclý luận chính trị cách mạng, “tân binh” Một Hữu được giao nhiệm vụ chuyển báocáo của Xứ ủy Nam kỳ. Công việc chính của anh chàng “giao liên” Nguyễn Văn Hữulà đưa báo cáo công tác tại mặt trận Châu Thành về tổng bộ. Nhiều lần giáp mặtđịch, nguy cấp quá, ông Một Hữu nuốt báo cáo vào bụng rồi nhảy xuống sông ẩnmình dưới đám lục bình. Thời gian này, được xem là một bước thử thách, tôi rèn“tinh thần thép cách mạng” cho chàng trai đất Thủ.

Năm 1947, người thanh niên ưu tú NguyễnVăn Hữu được tổ chức đưa đi học khóa mật vụ kháng chiến. Thời gian này, cuộckháng chiến chống thực dân Pháp quay trở lại xâm lược ngày càng trở nên cam go.Nhiều hoạt động chính trị buộc phải tạm ngưng để tập trung cho việc chống địchtrên mặt trận bom đạn. Năm 1950, ông Hữu chính thức được kết nạp vào đơn vị bộđội Nguyễn Huệ với tổng quân số khi đó là 60 người. Thời gian này, toàn đơn vịchỉ có 3 cây súng nên bàn giải pháp đánh du kích. Chiến dịch du kích dài ngày củađơn vị Nguyễn Huệ bước đầu làm cho tinh thần quân địch hoang mang lo sợ tột độ.“Giặc lắm quân, nhiều vũ khí, nên anh em trong đơn vị bàn nhau cài trái (mìn),đào hầm chông, hố đinh… để tiêu hao sinh lực địch”.

Năm 1952, ông Hữu được đưa về làm cánbộ tình báo rồi Bí thư Chi bộ xã Phú Chánh. Hai năm sau đó, ông về nhận nhiệm vụmới ở văn phòng Huyện ủy Châu Thành. Nằm trong chiến dịch bám dân, bám đất, năm1958, Huyện ủy Châu Thành bắt đầu chia nhỏ trụ sở đưa cán bộ về sống trong dân.Thời gian này, ông Một Hữu đảm nhận nhiệm vụ “đầu mối” đồn trinh thám các độngthái quân sự, chính trị của địch. Lực lượng quân đội địa phương (Châu Thành) vàquân đội chính quy thuộc Chiến khu Đ đã phối hợp ăn ý theo phương án “nội ứng,ngoại hợp” tiêu diệt gọn đồn Tân Bình quân địch khiếp sợ.

“Cầm chân địch trong vùng đất thép”

Sau nhiều phen càn quét thất bại, nhữngnăm 1960-1961, địch tung ra nhiều mũi giáp công đánh vào vùng “đất thánh” Chiếnkhu Đ và các vùng lân cận nhằm mục đích bẻ gãy lưng sống kháng chiến Nam bộ.Năm 1961, lực lượng chiến đấu tỉnh Thủ Dầu Một bắt đầu rời Chiến khu Đ về đóngquân ở xã Chánh Phú Hòa để chuẩn bị cho những phương án tác chiến mới.

Từ những ngày đầu tiên, đội quân quyếttử dưới sự chỉ huy của ông Nguyễn Văn Hữu hành quân xuống tận Lái Thiêu phụckích đánh tiêu hao sinh lực địch. Trong chiến dịch đầu tiên, đơn vị Châu Thànhđánh úp một xe quân sự chở binh lính và vũ khí của Mỹ - ngụy thu về 17 súng vànhiều quân trang. Tiếp sau trận đánh khiến quân địch kinh hoàng nói trên, ông MộtHữu và đồng đội tiếp tục lập chiến công lớn ở đồn Bến Củi, thu về 12 súng.

Năm 1964, ông Nguyễn Văn Hữu được tổchức chuyển công tác về nhận nhiệm vụ Tỉnh đội trưởng tỉnh Thủ Dầu Một. Để chuẩnbị cho cuộc tổng tấn công Tết Mậu Thân (1968), ông Hữu và nhiều cán bộ được cửđi học các khóa nghiệp vụ chính trị, quân sự. Trong đó, đáng nhớ nhất là khóa họcnghiệp vụ Trung cấp quân sự kéo dài gần 3 tháng tại trường Đảng Nguyễn Ái Quốc(Tây Ninh) vào năm 1965.

Thời cơ tổng tiến công Mậu Thân ngàymột đến gần, hầu hết những cán bộ kháng chiến chủ lực được giao nhiệm vụ mới. Tỉnhđội trưởng Nguyễn Văn Hữu lúc này được xứ ủy phân công về nhận nhiệm vụ Bí thưhuyện Châu Thành (mũi đất chiến đấu ở tỉnh Thủ Dầu Một lúc bấy giờ).

Những năm kháng chiến cứ thế trôiqua, những người lính trẻ năm xưa cũng trở nên cứng cáp hơn. Cuối năm 1972, đầu1973, đế quốc Mỹ điên cuồng mang bom dội vào Hà Nội và các tỉnh, thành lân cận.Thời gian này, Ủy ban kháng chiến Nam bộ chỉ thị toàn bộ quân dân mặt trận miềnNam tập trung lực lượng đánh phá, quấy rối địch. Những chỉ thị này được nhận địnhlà làm giảm sự tập trung của kẻ địch ở miền Bắc.

“Trong lúc giặc mang bom dội lên thủđô và một số tỉnh lân cận, những cuộc phục kích, quấy rối địch đã được quân dânmiền Nam thực hiện trong nhiều ngày. Chiến thắng Điện Biên Phủ trên không là niềmtự hào của tinh thần đoàn kết toàn dân tộc”, khuôn mặt vị lão thành cách mạng đấtThủ rạng ngời.

Chiến thắng rầm vang trên bầu trời HàNội sau đó đã trở thành liều thuốc tinh thần cho những tháng ngày kháng chiếnsau đó của quân dân miền Nam nói chung và đất Thủ nói riêng. Cay đắng với thấtbại trong chiến lược Việt Nam hóa chiến tranh ra Bắc, Mỹ - ngụy tập trung tổnglực đánh vào mặt trận miền Đông, trong đó chủ đích là tỉnh Thủ Dầu Một.

Nhớ lại những ngày kháng chiến “một mấtmột còn”, đôi mắt ông Nguyễn Văn Hữu không khỏi ươn ướt: “Thời điểm cao nhất,toàn tỉnh Thủ Dầu Một có đến 4.000 chiến sĩ, nhưng ngày kết thúc chiến tranh,con số này chỉ còn 72 người”. Thế hệ chúng tôi có lẽ không đủ sâu sắc để hiểu hếtnhững mất mát mà cha anh đã trải qua, chỉ biết, để có được những ngày tháng yênbình như hôm nay, những người con đất Thủ ngày đó đã chiến đấu rất kiên cường.

Nhìn về phía xa xăm của bầu trời TânUyên, ông Hữu trăn trở về chuyện tìm kiếm hài cốt đồng đội. Tuổi trẻ của ông gắnliền với chiến tranh, về già, cuộc chiến vẫn tiếp diễn. Giờ đây, thời gian làquý hiếm: “Anh em mỗi người “nằm” một nơi, chỉ sợ thời gian của tôi không còn đủđể đưa họ về đoàn tụ như ngày còn chiến đấu”.

Kết thúc hai cuộc chiến chống Pháp,Mỹ, ông Một Hữu bắt tay ngay vào hành trình đi tìm hài cốt đồng đội. Tính đến năm2012, ông đã cùng đồng đội tìm kiếm được hơn 500 bộ hài cốt của những người ngãxuống trên chiến trường miền Đông năm xưa. Cuộc hành trình gian truân của ông lắmlúc tưởng chừng phải dừng lại vì sức khỏe không cho phép, thế nhưng “nghỉ mệt” đượcnăm ba ngày người lính già lại “cưỡi” chiếc xe máy cũ lên đường đi tìm hài cốt đồngđội.

ĐÌNH THẮNG (ghi theo lời kể của ông Một Hữu)