Đã hơn 60 năm trôi qua,ướcNgatrongtráitimtôfreiburg – leipzig mối quan hệgiữa Việt Nam với Liên Xô trước đây cũng như Liên bang Nga ngày nay vẫn luônnồng ấm, tin cậy, vượt qua mọi thử thách của thời gian và sự biến động của lịchsử. Không ít người ở Bình Dương đã từng được sinh sống, học tập và trưởng thànhtừ những trường học rất nổi tiếng của nước Nga Xô-viết trong sự thương yêu, đùmbọc, che chở của người dân nước Nga. Những tình cảm thắm thiết đó, với nhiềungười vẫn còn là nỗi nhớ da diết...

Trongtrí nhớ của cậu bé tóc còn để chỏm như tôi, nước Nga là những tin tức phát sóngliên tục trên đài phát thanh bên mùi lúa mới. Hồi đó, nhà nào có cái radio nhỏnghe tin tức đã là “oách” lắm rồi. Cả gia đình tôi vừa phơi lúa vừa nghe nhữngthông tin về nước Nga, một đất nước tuy xa mà gần đến lạ. Vậy mà nước Nga cótrong tôi từ đó. Lên đại học, tôi yêu nước Nga dưới sắc màu chính trị về mộtchế độ XHCN thật kinh điển. Quyển sách “Thép đã tôi thế đấy” được sinh viên(SV) chúng tôi chuyền tay nhau đọc ngấu nghiến để tận hưởng những hình ảnh,tình cảm trong sáng, cao thượng của người cách mạng Bôn-sê-vích, những bậc đànanh, đàn chị của thế hệ anh hùng. Ngay khi tôi chỉ biết nước Nga qua chiếcradio nhỏ như vậy, thì đã có hàng ngàn thanh niên Việt Nam được sang nước Ngahọc tập, đào tạo để trở thành những nhà lãnh đạo tài năng của đất nước. Trongđó, có không ít thanh niên trên mảnh đất Bình Dương...   

Ông Võ Ký lúc học tập ở Nga (ngườiôm cặp, đứng bên phải)

Đólà tâm sự của ông Nguyễn Quốc Cường, Chánh Văn phòng HĐND tỉnh. Ông Cường có 9năm học tập và làm việc tại nước Nga, từ những năm 1990. Kỷ niệm vui nhất củavợ chồng ông trong khoảng thời gian ấy là sinh đứa con gái đầu lòng tại nướcNga vào năm 1996. Ông kể, người dân Nga hết lòng đùm bọc, yêu thương SV ViệtNam. Vợ ông cũng là SV tại nước Nga. Sau khi học xong bằng tiến sĩ, ông kết hônvà sinh con đầu lòng tại đây. Khi làm giấy khai sinh cho con gái, ông đã khôngkhỏi bất ngờ vì người Nga đã tổ chức lễ trao giấy khai sinh rất trân trọng.Trong buổi lễ, ngoài những lời chúc mừng, con gái ông còn được tặng 1 cái mềđay. Ông kể tên rất nhiều người quê Bình Dương cũng từng học tập và sinh sốngtại Nga, hiện đang đảm đương nhiều vai trò, trọng trách quan trọng trong các cơquan, ban ngành, đoàn thể của tỉnh. Ông còn vào trang web của trường để gặp lạihình ảnh thân thương của những thầy cô giáo, bạn bè. Ông chỉ cho tôi cô giáochủ nhiệm, bây giờ đã ngoài 80, với thái độ biết ơn đối với người đã có cônglao dạy dỗ mình. Ông cho biết: “Lúc chúng tôi sang, đất nước Nga đang bước vàothời kỳ có những biến động lớn về chính trị. Nhưng sự cưu mang, đùm bọc, yêuthương SV Việt Nam của người Nga vẫn luôn nồng ấm, tin cậy. Chúng tôi đã đượctrưởng thành từ mối quan hệ thắm thiết như thế”.

Ngườicựu cán bộ mà các thế hệ du học ở nước Nga sau này thường nhắc đến như là ngườiở “thời hoàng kim” của nước Nga

Xô-viếtlà ông Võ Ký, nguyên Phó Chủ tịch UBND - Phó Chủ tịch HĐND tỉnh Sông Bé. Cănnhà đẹp trên đường 30-4, nơi ông an hưởng tuổi già vẫn còn nhiều hình ảnh ghidấu ấn về khoảng thời gian học tập ở nước Nga của ông. Trong đó, có tấm ảnhđược họa lớn treo trên tường có gương mặt của từng SV học cùng khoa Kinh tế Tàichính - Trường Đại học Tài chánh Mat-xcơ-va khóa học của ông.

Ởtuổi 75, ký ức của ông Võ Ký về nước Nga Xô-viết vẫn rõ mồn một. Ông sang học ởNga hồi cuối tháng 8-1961. Ông tự hào nhắc lại: “Trường chú trọng đào tạo choViệt Nam 3 bộ trưởng, 11 thứ trưởng và nhiều viện trưởng”. Riêng ông, sau khitốt nghiệp đại học, trở về phục vụ tỉnh nhà cho đến tuổi về hưu. Rồi ông tiếp:“Thời gian chú học phải nói là nhân dân Liên Xô cũng như các thầy cô giáo đềuxem SV Việt Nam như con em của mình, tận tình dạy dỗ từng chữ Nga, từng bài họcvề chuyên môn nghiệp vụ...”. Nói đến đây mắt ông chợt nhòe vì cảm động. Nhữngtình cảm đặc biệt cách đây mấy mươi năm như còn nguyên vẹn, chợt ùa về. “Hồiđó, tinh thần học tập của SV Việt Nam rất hăng hái và khí thế, tính tuân thủnguyên tắc và kỷ luật rất cao”, ông nhớ lại. “Đặc biệt nhất là năm 1962, nhânkỷ niệm ngày thành lập Đảng của Liên Xô và đại hội, Bác Hồ và đồng chí Lê Duẩnđã đến dự đại hội. Sau đại hội, Bác Hồ giao cho đồng chí Nguyễn Văn Kỉnh triệutập SV Việt Nam để báo cáo cho SV nghe những nét đại cương về tình hình đại hộilúc bấy giờ. Hàng ngàn SV đang học tập ở Liên Xô đều đến tham dự. Hạnh phúc củachú là đã được gặp Bác Hồ tại nơi mình học tập”, ông nói.

Trongsáng và cao thượng, không chỉ hạn hẹp trong tình cảm cá nhân mà còn là mối quanhệ hữu nghị Việt - Xô nồng thắm. Những người con ngày ấy mang kiến thức họcđược từ nước Nga về phục vụ quê hương đất nước và tận tấm lòng luôn khắc khoảinỗi nhớ nước Nga Xô-viết một thời. “Hàng bạch dương mùa tuyết tan”, “món xàlách Nga”, “thịt cừu nướng”... như ngon hơn khi chỉ còn trong ký ức. Mặc dùchưa có dịp trở lại thăm nước Nga, nhưng ông Võ Ký cùng những người từng học ởNga trong Chi hội Hữu nghị Việt - Nga tại TP.HCM vẫn gặp nhau đều đặn 2 lần/nămnhân ngày 9-5 (Hồng quân Liên Xô chiến thắng phát xít Đức năm 1945) và 7-11(Ngày Cách mạng Tháng 10 Nga vĩ đại thành công) mà thành viên mở rộng đến tậncác tỉnh Thừa Thiên- Huế. Những người của chi hội luôn hết lòng hỗ trợ, giúp đỡnếu như thành viên nào gặp hoàn cảnh khó khăn. Những lần họp mặt nghĩa tình nhưthế bao giờ cũng đông đủ mọi người.

ÔngNguyễn Quốc Cường, Chánh Văn phòng HĐND tỉnh, cho biết hiện ông cùng hơn 50người khác trên địa bàn Bình Dương từng học tập và làm việc ở nước Nga đanghoàn tất các thủ tục xin phép thành lập Hội Hữu nghị Việt - Nga của tỉnh. Ôngcho biết: “Không chỉ có những người trí thức sang nước Nga học tập, còn có rấtnhiều người lao động nữa ở nước Nga là người Bình Dương nữa. Hội sẽ là nơi gặpmặt thân tình của những người gắn một phần trong cuộc đời với nước Nga yêudấu!”.

Cónhững “mối tình” đẹp mãi với thời gian. Và, tôi đã gặp những tình cảm đẹp nhưthế với nước Nga của những người Việt Nam trong quá khứ và hiện tại...

TRUNG THÀNH