Khởi nghĩa giành chính quyền tại Sài Gòn_kèo pachuca

Được tin cách mạng thắng lợi ở Hà Nội,ởinghĩagiànhchínhquyềntạiSàiGòkèo pachuca Xứ ủy Nam kỳ quyết địnhphát động quần chúng khởi nghĩa giành chính quyền ở Sài Gòn và các tỉnh. Đêm24-8-1945, từng đoàn quân khởi nghĩa của công nhân, nông dân, thanh niên, sinhviên, học sinh và các tầng lớp lao động khác, trong tay gậy tầm vông vạt nhọnvà giáo mác, từ các tỉnh xung quanh rầm rập kéo về Sài Gòn.

Ngày25-8-1945, quần chúng Sài Gòn và nhiều tỉnh thuộc Nam bộ như Chợ Lớn, Gia Định,Sóc Trăng, Long Xuyên, Vĩnh Long, Bà Rịa, Thủ Dầu Một, Châu Đốc, Trà Vinh, TâyNinh, Biên Hòa, Bến Tre, Sa Đéc đã khởi nghĩa thành công, sau khi được tin ViệtMinh đã nắm chính quyền ở Hà Nội, Huế và nhiều nơi khác.

Khởi nghĩa giành chính quyền ở Sài Gòn ngày 25-8-1945 (ảnhtư liệu)

Tại SàiGòn, chấp hành mệnh lệnh khởi nghĩa của Ủy ban Kháng chiến toàn quốc và kế hoạchcủa Xứ ủy Nam kỳ, ngay từ đêm 24-8-1945, quần chúng cách mạng ở Sài Gòn - Chợ Lớnvà các tỉnh lân cận mang theo giáo mác, tầm vông… bằng mọi phương tiện, rầm rậpkéo về nội thành tham gia khởi nghĩa giành chính quyền. Lực lượng đoàn viêncông đoàn và thanh niên tiền phong có mặt ở khắp mọi nơi sẵn sàng chiếm lĩnh nhữngmục tiêu được phân công.

Từ 19 giờngày 24-8, lực lượng khởi nghĩa chiếm sở cảnh sát, nhà ga, bưu điện, nhà đèn,các quận, bót… Đến 22 giờ, Tráng đoàn Lê Lai thuộc Thanh niên Tiền phong chiếmđược dinh Khâm sai. Cờ quẻ ly bị hạ xuống, cờ đỏ sao vàng được kéo lên giữa rừngngười hừng hực khí thế cách mạng. Cuộc tiến chiếm “Soái phủ Nam kỳ” không vấpphải sự kháng cự nào vì hầu hết những viên chức cao cấp đã tham gia Thanh niênTiền phong. Riêng Sở Mật thám Ca-ti-nat chống cự yếu ớt và bị lực lượng khởinghĩa đè bẹp.

Sáng sớmhôm sau (25-8), hơn một triệu quần chúng Sài Gòn - Chợ Lớn và các tỉnh lân cậnào ạt kéo vào nội thành với khí thế sục sôi cách mạng. Đoàn người hô vang như sấmdậy khẩu hiệu: “Việt Nam hoàn toàn độc lập!”, “Tất cả chính quyền về tay ViệtMinh!”, “Mặt trận Việt Minh muôn năm!”, “Đảng Cộng sản Đông Dương muôn năm!”,“Độc lập hay là chết!”. Cờ đỏ sao vàng tràn ngập đường phố, phấp phới bay trêncác công sở.

13 giờngày 25-8, trong cuộc mít-tinh trước dinh Đốc lý Sài Gòn (trụ sở UBND TP.HCM hiệnnay), Chủ tịch Ủy ban Hành chánh lâm thời Nam bộ Trần Văn Giàu long trọng tuyênbố: “Hôm nay là ngày vẻ vang nhất trong lịch sử của Nam bộ Việt Nam. Giữa thanhthiên bạch nhật, chúng tôi, Ủy ban Hành chánh lâm thời, nhân danh toàn thể quốcdân Nam bộ, tuyên bố trước mặt toàn cầu và trước mặt toàn thể quốc dân rằng: Chếđộ Cộng hòa Dân chủ thành lập tại Nam bộ Việt Nam. Chúng tôi tuyên bố không thừanhận chế độ Nam triều và cương quyết chống chế độ thực dân. Không một ngoạibang nào có thể viện lý do gì để bác bỏ được điều quyết định long trọng của đồngbào ta hoài bão lâu nay. Nước Việt Nam hoàn toàn độc lập. Thay mặt cho Mặt trậnViệt Minh miền Nam, chúng tôi lãnh trách nhiệm nắm giữ chính quyền Nam bộ, để đếnngày triệu tập xong Quốc hội sẽ giao lại cho đại biểu toàn quốc”.

Những ngườitham dự cuộc mít-tinh biểu tình hân hoan mừng vui với thắng lợi vẻ vang của dântộc. Đó là cuộc tập hợp quần chúng cách mạng lớn trong lịch sử chống giặc ngoạixâm của dân tộc ta; thể hiện ý chí và quyết tâm của một dân tộc dưới sự lãnh đạocủa Đảng Cộng sản Đông Dương - chính Đảng của giai cấp công nhân Việt Nam. Thắnglợi của cuộc khởi nghĩa Sài Gòn có ý nghĩa quyết định đến cuộc khởi nghĩa củacác tỉnh còn lại ở miền Nam.

Đến ngày2-9-1945, tại Quảng trường Ba Đình (Hà Nội), trước cuộc mít-tinh lớn của hàngchục vạn nhân dân với mọi tầng lớp ở thủ đô và các vùng lân cận, Chủ tịch HồChí Minh thay mặt Chính phủ lâm thời trịnh trọng đọc Tuyên ngôn Độc lập, tuyênbố với toàn thể quốc dân và thế giới: Nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa ra đời.

Thắng lợicủa Cách mạng Tháng Tám đã đưa đất nước ta vào kỷ nguyên mới, kỷ nguyên độc lập,tự do và chủ nghĩa xã hội. Lần đầu tiên trong lịch sử, nhân dân ta từ người nôlệ trở thành người làm chủ đất nước, làm chủ vận mệnh của mình. Đảng ta từ mộtĐảng không hợp pháp trở thành Đảng lãnh đạo chính quyền trong cả nước. Nước tatừ một nước thuộc địa nửa phong kiến trở thành một nước độc lập và dân chủ. Vớinhững kết quả như trên, Cách mạng Tháng Tám đã mở ra một chân trời mới cho nhândân ta tiến lên xây dựng cuộc sống ấm no và hạnh phúc.

Đánh giáý nghĩa lịch sử của Cách mạng Tháng Tám, Bác Hồ viết: “Chẳng những giai cấp laođộng và nhân dân Việt Nam ta có thể tự hào mà giai cấp lao động và những dân tộcbị áp bức nơi khác cũng có thể tự hào rằng, lần này là lần đầu tiên trong lịchsử cách mạng của các dân tộc thuộc địa và nửa thuộc địa, một Đảng mới 15 tuổiđã lãnh đạo cách mạng thành công, đã nắm chính quyền toàn quốc”.

HOÀNG ANH (tổng hợp)